Araç Üstü Tepe Kliması Montajı: Teknik Homologasyon (ECE R10) ve Ruhsata İşleme Projesi Kılavuzu

Giriş: Tepe Kliması Yasal Çerçevesi

Tavan Park Kliması , diğer adıyla tepe kliması montajlarında proje hizmeti sunuyoruz. Bu makale bununla alakalıdır. Makale’de bulunabilecek olan gereksiz bilgi, ön sıralarda çıkma amacı ile yazılmıştır. Özet olarak Tepe kliması ruhsata işlemek için tepe kliması projesi gerekmektedir.

Araçlara, özellikle karavan, motokaravan, kamyon ve özel amaçlı taşıt kabinlerine monte edilen tepe klimaları, mobil yaşam konforunu maksimize eden önemli aksesuarlardır. Bu üniteler, genellikle 12V veya 24V DC sistemlerle çalışarak, aracın motoru çalışmazken bile kabin içinde etkili bir ısıtma veya soğutma kapasitesi (Örnek: 2400 W soğutma gücü ¹) sunar.

Ancak, bir tepe klimasının araca montajı, basit bir aksesuar eklenmesi işlemi olarak değerlendirilemez. Ünitenin fiziki ağırlığı (Örnek: 33 kg ¹), aracın toplam yüksekliğini (Örnek: 24.8 cm dış boyut ¹) ve elektrik yükünü kalıcı olarak değiştirdiği için, bu işlem Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında bir “araç tadilatı” teşkil eder. Bu tadilatın hukuken geçerli sayılabilmesi ve aracın tescil belgesine (ruhsat) işlenebilmesi için, uzman mühendislik projesi hazırlığı ve resmi onay süreçlerinin tamamlanması mutlak bir zorunluluktur.

Bu tadilat sürecinin yasal dayanağı ve prosedürü, standart araç tadilat süreçleri ile birebir aynıdır. Süreç, dört ana aşamada ilerlemektedir: Teknik Proje Hazırlığı, TSE Onayı, TÜVTÜRK Tadilat Muayenesi ve son olarak Noter Tescil İşlemleri.² Bu rapor, projenin teknik temelini oluşturan zorunlulukları ve idari adımları detaylıca analiz etmektedir.

Bizimle iletişime geçin:

0539 699 68 31

Bölüm I: Zorunlu Teknik Şartlar ve Belgelendirme (Projenin Temelleri)

Tepe kliması montaj projesinin hazırlanabilmesi ve ruhsata işlenmesi için temel üç bilgi ve belge kümesine sahip olunması gerekmektedir: Tepe klimasının ECE R10 belgesi, araç ruhsatı verileri ve detaylı fiziksel ölçüler. Bu bilgiler olmadan projenin yasal olarak hazırlanması mümkün değildir.

2.1. ECE R10 Yönetmeliği: Elektromanyetik Uyumluluk (EMC) Teminatı

Araçlara takılan tepe klimaları gibi elektronik kontrollü ve yüksek akım çeken cihazlar için en önemli yasal gereklilik ECE R10 belgesidir. ECE R10, Avrupa otomotiv elektroniği için Tip Onay testidir ve aracın elektronik aksamları arasında elektromanyetik uyumluluğu (EMC) sağlamayı amaçlar.

Tepe klimaları, özellikle başlatma anında yüksek akım çekişi (Örnek: 35A başlatma akımı ¹) ve sürekli elektrik tüketimi (Örnek: 25A ) nedeniyle, aracın hassas elektronik sistemleriyle parazit riski taşır. ECE R10 regülasyonu, bu tür ünitelerin RF bağışıklığı ve emisyonlarını kontrol ederek, sürücü güvenliğini doğrudan etkileyen ABS, ESP, Motor Kontrol Ünitesi (ECU) ve dijital takograflar gibi hayati sistemlerin hatasız çalışmaya devam etmesini garanti altına alır. L, M, N ve O kategorilerindeki motorlu taşıtlar ve bunlara takılacak ayrı teknik üniteler bu regülasyona tabidir. Proje dosyasında, montajı yapılacak klimanın geçerli ECE R10 Tip Onay Sertifikası’nın sunulması zorunludur.

R10 Uygunluğunda Değişiklik Riski ve Tedarik Zinciri Yükümlülüğü

ECE R10 sertifikasının geçerliliği, ürünün orijinal devre tasarımı, kablo yapısı ve muhafaza malzemesi gibi teknik parametrelere sıkı sıkıya bağlıdır.⁴ Bu durum, sadece ürün seçimi aşamasında değil, aynı zamanda montaj aşamasında da titizlik gerektirir. Eğer montaj atölyesi, projelendirme sırasında onaylanmış olan teknik şartnameden farklı (örneğin daha ince kesitli veya farklı yalıtımlı) kablolama kullanırsa, sistemin elektromanyetik parazit profili değişebilir. Ürün üzerinde yapılan bu tür bir değişiklik, alınan ECE R10 sertifikasını otomatik olarak geçersiz kılabilir.⁴ Bu nedenle, proje mühendisinin sorumluluğu, sadece belgenin varlığını teyit etmekle kalmayıp, aynı zamanda montajın da orijinal R10 şartnamesini ihlal etmeyecek şekilde yapıldığını garanti altına almak zorundadır.

2.2. Teknik Verilerin Belirlenmesi ve Gereklilikler

Projenin mühendislik hesaplamaları ve çizimlerinin temelini, klimaya ve araca ait kritik veriler oluşturur.

2.2.1. Klimanın Detaylı Teknik Spesifikasyonları

Klimanın fiziksel boyutları (Örn: Dış Boyutlar 66 x 100.8 x 24.8 cm) ve ağırlığı (Örn: 33 kg) ¹, aracın yeni fiziki ölçülerinin ve ağırlık dağılımının hesaplanmasında kullanılır. Ayrıca, kullanılan soğutucu akışkanın tipi de belirtilmelidir. Örneğin, R134a gibi iyi kimyasal stabiliteye sahip ve çeşitli soğutma ekipmanları için uygun olan akışkanlar tercih edilmektedir; bu durum sistemin uzun ömürlülüğünü destekler.⁵ Elektriksel veriler (soğutma gücü, akım tüketimi) ise kablolama ve akü sistemi planlaması için hayati öneme sahiptir.

2.2.2. Mevcut Araç Ruhsatı (Tescil Belgesi) Verileri

Ruhsat, aracın azami yüklü ağırlığı, dingil mesafeleri ve mevcut boş ağırlığı gibi yapısal özelliklerinin resmi dayanağıdır. Tadilat projesi, bu mevcut verileri başlangıç noktası alarak, klimanın eklenmesiyle oluşacak yeni toplam ağırlık ve dingil yüklerinin yasal sınırları aşmadığını ispatlamak zorundadır.

2.2.3. Montaj Öncesi/Sonrası Araç Ölçü ve Ağırlıklarının Tespiti

Tepe kliması eklenmesiyle aracın toplam yüksekliği artar. Proje, tadilat sonrası aracın karayolları mevzuatındaki yasal boyut sınırlarına (özellikle yükseklik) uyduğunu gösteren kesin ölçümleri içermelidir. Bu ölçü ve ağırlık verilerinin titizlikle tespiti, projenin en temel zorunluluğudur.

Bölüm II: Mühendislik Projesi Hazırlığı ve Teknik Analiz

Tepe kliması projesi, yetkili bir Mühendis tarafından hazırlanır. Bu projede, sadece montaj şekli değil, aynı zamanda montajın aracın yapısal bütünlüğü ve sürüş performansı üzerindeki etkileri de detaylıca analiz edilir. Projenizi hazırlatmak için bizimle iletişime geçin.

3.1. Proje Çizimlerinin Hazırlanması

Proje, aracın mevcut yapısını, tavan kesim ölçülerini (Örn: 40 x 40 cm ¹), klimanın yerleşimini ve tavan güçlendirme detaylarını gösteren teknik çizimleri içerir. Teknik raporda ise, aşağıdaki güvenlik ve performans hesaplamaları bilimsel metotlarla detaylandırılır. Projenin yasal geçerliliği, SMM tarafından imzalanıp TSE’ DE onaylanmasıyla başlar.

3.2. Araç Performansına Etkileri ve Güvenlik Değerlendirmesi

3.2.1. Ağırlık Dağılımının Kritik Analizi (Dingil Yükleri ve CoG)

Tavan üstüne 33 kg’lık (örnek) bir ağırlık eklenmesi, her ne kadar nominal olarak küçük görünse de, aracın ağırlık merkezini (CoG) ciddi ölçüde yukarıya kaydırır.⁶ Bu CoG yükselmesi, aracın viraj alma kabiliyetini ve özellikle ani manevralar sırasında devrilme direncini düşürerek sürüş güvenliğini tehlikeye atar.

Bu nedenle, proje mühendisi, klimanın eklenmesiyle ön ve arka dingil yüklerinde meydana gelen değişimleri hassasiyetle hesaplamak zorundadır. Yapılan hesaplamalar sonucunda, tadilat sonrası hiçbir aks grubunun yasal olarak belirlenmiş azami dingil ağırlığı sınırlarını aşmadığı ispatlanmalıdır (Örnek: dingiller arası mesafeye bağlı olarak 11 ton ile 20 ton arasındaki sınırlar ⁷). Bu analiz, tadilatın sadece yasal uyumluluğunu değil, aynı zamanda yolcu ve yük güvenliğini de sağlaması açısından kritiktir.

3.2.2. Aerodinamik Etki ve Yakıt Verimliliği

Araç üzerine monte edilen her türlü frigorifik soğutucu sistem, aracın aerodinamik yapısını bozar ve hava direncini artırır.⁶ Artan hava direnci ise doğrudan yakıt tüketimini yükseltir. Proje raporunda, kullanılan klimanın hafif malzemelerden (Örn: Plypropylene dış çerçeve ¹) yapıldığı ve düşük profilli tasarımı sayesinde aerodinamik sürüklenmenin nasıl minimize edildiği açıklanmalıdır. Etkili bir soğutma sisteminin yüksek taşıma kalitesi sağlarken, aracın performans ve verimliliğini koruması, dikkatli planlama ve tasarım gerektirir.⁶

3.2.3. Elektriksel Entegrasyon ve Yük Yönetimi

Tepe klimalarının yüksek elektrik talebi (25A sürekli çekim ¹), aracın elektrik altyapısı üzerinde önemli bir yük oluşturur. Proje, bu ek yükün mevcut akü kapasitesi ve alternatör tarafından sürdürülebilir bir şekilde yönetildiğini kanıtlamalıdır. Doğru akü kapasite hesaplamaları, uygun kablo kesit tayini ve koruma devrelerinin (sigortalar) entegrasyonu esastır.

Yanlış elektriksel planlama ve kalitesiz bileşen kullanımı, alternatör üzerinde sürekli yüksek yük oluşturarak motor performansını dolaylı olarak etkileyebilir ve motor ömrünü kısaltabilir.⁶ Kaliteli mühendislik projesi, yüksek verimli kompresörler ve akü destek sistemlerinin entegrasyonuyla, alternatör üzerindeki sürekli yükü minimize ederek, uzun vadede aracın bakım gereksinimlerini ve toplam sahip olma maliyetini (TCO) düşürmeyi hedefler.

Bölüm III: İdari ve Yasal Onay Süreçleri (Adım Adım Tadilat)

Proje hazırlığı ve montaj aşamasının ardından, tepe klimasının ruhsata işlenmesi için zorunlu idari ve tescil süreçleri başlar. Bu süreçler, standart araç tadilatı muayene ve tescil prosedürleriyle tamamen aynıdır.

4.1. Aşama 1: Proje Onayı (TSE)

Yetkili teknik sorumlu tarafından hazırlana Tepe kliması – Tavan park kliması projesi , TSE ‘ye incelenmeye gider. Onaylanma süreci TSE’nin kendi içindedir. Araç incelendikten sonra genelde sadece beklenir.

4.2. Aşama 2: Montaj ve Yetkili Servis

Projenin onaylanmasının ardından, fiziksel montaj gerçekleştirilir. Montaj sürecinin kalitesi ve yasal uygunluğu, uzun vadeli güvenliği sağlamak için hayati önem taşır. Klima sistemlerinin montajı ve servisi, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na uygun olarak yetkilendirilmiş (Seviye 4) montaj servis elemanları tarafından yapılmalıdır. Bu yetkinlik, elektriksel bağlantıların ve tavan kesimlerinin projeye tam olarak uygunluğunu sağlar.

4.3. Aşama 3: Teknik Muayene (TÜVTÜRK)

Tadilat muayenesi, ruhsata işleme sürecinin en kritik teknik kontrol noktasıdır. Araç sahibi, MMO onaylı proje ve Montaj Uygunluk Raporu ile TÜVTÜRK istasyonuna başvurur.

Muayene denetçileri, aracın tadilat sonrası yeni fiziksel özelliklerini, özellikle toplam yüksekliğini, projede belirtilen ölçülerle karşılaştırır. Ayrıca, klimanın modelinin, seri numarasının ve projedeki ECE R10 belgesi ile eşleştiği teyit edilir. Muayene başarılı olursa, aracın tescil işlemlerinin gerçekleştirilebilmesi için zorunlu olan Teknik Muayene Raporu düzenlenir.²

TÜVTÜRK tarafından düzenlenen Teknik Muayene Raporu, Noter için yeni tescil belgesi düzenlemede bir uygunluk belgesi işlevi görür. Bu rapor, tadilatın ulusal mevzuat kapsamında bir ‘mini tip onayı’ aldığını teyit ederek, aracın karayollarında güvenle seyretme hakkını resmileştirir.

4.4. Aşama 4: Tescil İşlemleri (Noterler)

Teknik Muayene Raporu, Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası ve aracın sahiplik belgesi (fatura) gibi gerekli evraklarla Noter’e başvurulur.² Noter, aracın eski tescil belgesindeki (ruhsat) boy, ağırlık, motor hacmi ve araç cinsi gibi değişen tüm teknik bilgileri, teknik muayene raporuna dayanarak günceller. Bu son adımın tamamlanmasıyla, tepe kliması montajı yasal olarak ruhsata işlenmiş olur.

Bölüm IV: Maliyet Yapısı ve Finansal Öngörüler

Tepe kliması tadilat projesi nin toplam maliyeti, klima birimi maliyeti dışında, mühendislik hizmetleri ve resmi harçlardan oluşur. Kullanıcı sorgusunda belirtildiği üzere, ücretler standart tadilat süreçleriyle aynıdır. Aşağıda, 2025 yılı resmi tarifeleri baz alınarak temel maliyet kalemleri sunulmuştur.

5.1. Proje ve Mühendislik Ücretleri

Mühendislik projesi hazırlık ücretleri, Türk Mühendis ve Mimarlar Odaları Birliği (TMMOB) Makine Mühendisleri Odası tarafından belirlenen asgari ücret tarifelerine göre belirlenir.⁹ Ancak, piyasa koşulları ve projenin karmaşıklığı (özellikle kapsamlı ağırlık ve elektrik hesaplamaları gerektiren durumlarda), SMM’ler tarafından talep edilen ücretlerin bu asgari tarifelerin üzerinde olmasına neden olabilir. Örneğin, kamyon genel tadilat projeleri için referans olarak belirlenmiş eski asgari tarifeler 290.00 TL civarında olsa da ⁹, güncel ücretler piyasa şartlarına göre farklılık gösterecektir.

5.2. Resmi Muayene ve Tescil Ücretleri (2025 Güncel Tarifeler)

Tadilat muayenesi, yıllık olarak Maliye Bakanlığı tarafından güncellenen resmi TÜVTÜRK tarifelerine tabidir. Araç sınıflandırması, muayene ücretinin belirlenmesinde ana faktördür.

2025 yılı güncel tarifeleri aşağıdaki tabloda sunulmuştur:

Tablo 2: 2025 Yılı Güncel Araç Tadilat Muayene Ücretleri

Kaynaklar: ¹⁰

Bu ücretler dışında, tescil işlemleri sırasında Noter tarafından yeni ruhsat düzenleme bedeli ve zorunlu mali sorumluluk sigortası gibi ek resmi harçlar da bulunmaktadır.

5.3. Gecikme Cezaları ve Finansal Risk Yönetimi

Tadilat projesinin tamamlanıp montaj yapıldıktan sonra, ruhsata işleme sürecinin geciktirilmemesi büyük önem taşır. Karayolları Trafik Kanunu’na göre, araç muayene süresi geçen her araçtan, muayene geçerlilik tarihinden itibaren geçen her ay için muayene ücretinin yüzde 5’i (%5) oranında gecikme bedeli tahsil edilir.¹¹

Örneğin, 2025 yılında otomobil kategorisi için 2,620.80 TL olan muayene ücretine, 3 ay gecikme durumunda ek ceza uygulanır ve ödenecek toplam miktar 3.032,98 TL’ye yükselebilir.¹³ Bu gecikme bedelleri doğrudan Maliye Bakanlığı Gelirler İdaresi Başkanlığı’na aktarılmaktadır. Bu finansal riskten kaçınmak için, proje bitiş tarihi ile TÜVTÜRK tadilat muayene randevusunun eş zamanlı olarak planlanması kritik bir idari zorunluluktur.

Sonuç ve Uzman Görüşü

Araçlara tepe kliması montajının ruhsata işlenmesi projesi, mobil konfor ihtiyacını yasal uyumlulukla birleştiren çok aşamalı, teknik bir süreçtir. Bu sürecin başarısı ve güvenliği, öncelikle yüksek standartlı mühendislik hesaplamalarına ve resmi belgelendirmeye bağlıdır.

Projenin temelini oluşturan üç kritik zorunluluk (ECE R10 belgesi, araç ruhsatı verileri ve detaylı ölçüler) olmadan hiçbir yasal işlem başlatılamaz. Özellikle ECE R10 belgesi, yüksek akım çeken klimanın aracın temel elektronik güvenlik sistemleriyle (EMC) çakışmamasını sağladığı için hayati öneme sahiptir.

Ayrıca, tavan gibi aracın en yüksek noktasına eklenen bir ağırlık (Örn: 33 kg), sadece toplam ağırlığı değil, aracın ağırlık merkezini de kaydırır. Proje mühendisinin bu CoG değişimini hesaplayarak, aracın yol güvenliğini (devrilme direnci) sağlaması ve dingil yüklerinin yasal sınırların altında kaldığını ispatlaması zorunludur.

Sonuç olarak, yasal uyumluluğun sağlanması için sadece ruhsata işleme adımlarının (TSE, TÜVTÜRK, Noter) takip edilmesi değil, aynı zamanda mühendislik projesinin teknik hassasiyetinin de sürekli olarak korunması gerekmektedir. Bu disiplinli yaklaşım, uzun vadede daha düşük bakım maliyeti, sigorta süreçlerinde tam güvence ve trafik denetimlerinde sorunsuzluk anlamına gelmektedir.