LPG ve CNG Söküm Projesi Rehberi: Teknik, Yasal ve Ruhsat İşletme Süreçlerinin Derinlemesine Analizi
I. Giriş: Otogaz Sistemleri Söküm Projesi (LPG ve CNG Söküm Projesi Neden Gereklidir?)
1.1. Tanım ve Yasal Zorunluluk (AİTM Kapsamı)
LPG (Sıvılaştırılmış Petrol Gazı) veya CNG (Sıkıştırılmış Doğalgaz) Söküm Projesi, araç tescil belgesinde (ruhsatta) çift yakıtlı (Örneğin: Benzin & LPG/CNG) olarak kayıtlı bulunan bir motorlu aracın, ilave yakıt sistemlerinin tamamen demonte edilerek, teknik ve yasal olarak orijinal fabrika çıkışı yakıt tipine (genellikle sadece benzin veya sadece dizel) döndürülmesi işlemidir. Bu işlem, söz konusu değişikliğin resmi evraklarla tescil ettirilmesiyle sonuçlanır. Bu sürecin yasal gerekçesi, aracın ruhsatından “LPG” veya “CNG” ibaresini resmi olarak kaldırmak ve aracın teknik kimliğini Karayolları Trafik Kanunu ile Araçların İmal, Tadil ve Montajı Hakkında Yönetmelik (AİTM) hükümlerine uygun olarak güncellemektir.
Bizimle iletişime geçin: 0539 699 68 31
LPG sisteminin araçtan çıkarılması, AİTM kapsamında bir tadilat veya daha doğrusu bir “geri dönüş tadilatı” olarak ele alınır. Tadilatın amacı, aracı yeniden orijinal M1 kategori (otomobil) haline getirmektir. Teknik uygunluk belgesi örneklerinde bu durum, “LPG li OTOMOBİL araçtan; LPG aparatları demonte işlemi yapılarak, orjınal OTOMOBİL (M1) haline tadil edilmiştir” şeklinde net bir ifadeyle beyan edilir. Türkiye’de bu tür tadilatların uygunluk denetimi ve belgelendirilmesi yetkisi, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından yürütülmektedir. Bu, LPG söküm projesi sürecinin sadece fiziksel bir söküm değil, aynı zamanda zorunlu bir mühendislik ve bürokrasi süreci olduğunu gösterir.
1.2. LPG/CNG Sökümü Hangi Durumlarda Tercih Edilir? (Mali, Teknik ve Sigorta Nedenleri)
Araç sahipleri, otogaz sistemlerini çeşitli mali, teknik veya hukuki gereklilikler nedeniyle söktürmeyi tercih edebilirler. Maliyet açısından bakıldığında, 10 yıllık kullanım ömrünü dolduran LPG tanklarının yenilenme zorunluluğu veya sistemin karmaşık arızalar vermesi durumunda, yeni bir sistem kurmak yerine mevcut sistemi tamamen söktürmek bazen daha ekonomik bir çözüm olabilir.
Teknik açıdan ise, bazı kullanıcılar performans araçlarında ağırlık azaltma veya bagaj hacmini tamamen geri kazanma isteğiyle söküm yoluna giderler. Her ne kadar bu ağırlık azalması aracın genel kütlesi içinde küçük bir paya sahip olsa da, teknik uygunluk belgesi bu kütle değişikliğini (yürür vaziyetteki kütlenin düşmesi) resmi olarak kaydeder.
Hukuki ve sigorta ilişkisi bağlamında ise, söküm projesi en hayati işlevi görür. Eğer bir LPG/CNG sistemi ruhsata işlenmemişse veya güncel standartlara uygun değilse, bir kaza veya hasar durumunda sigorta şirketleri hasar ödemesini reddetme hakkına sahip olabilir. Söküm projesinin tamamlanarak ruhsatın temizlenmesi, bu tür hukuki riskleri ortadan kaldırır. Ayrıca, sigorta şirketleri LPG sistemini aracın bir aksesuarı olarak değerlendirip kasko primlerinde küçük de olsa bir artışa neden olabilir; sistemi kalıcı olarak kaldırmak, bu ek prim yükünü de ortadan kaldırır.3 Sistemin sökülmesi ve ruhsattan silinmesi, aracın gelecekteki satış değerini de olumlu etkileyebilir, çünkü alıcılar ruhsatta herhangi bir teknik uygunsuzluk bulunmamasını isterler.
1.3. Söküm İşleminin Ruhsata Etkisi ve Yakıt Tipi Güncellemesi
LPG söküm projesinin nihai ve en önemli sonucu, araç tescil belgesindeki yakıt türü bilgisinin “Çift Yakıt (Benzin/LPG)” ibaresinden sadece “Benzin” (veya aracın orijinal yakıt türü) ibaresine güncellenmesidir. Bu resmi güncelleme, ancak tüm teknik onay süreçleri (TSE ve TÜVTÜRK) tamamlandıktan sonra, Noter huzurunda gerçekleştirilir. Sürecin her adımının başarılı olması, bu sonuca ulaşmak için zorunludur.
II. Yasal Çerçeve ve Proje Hazırlık Aşaması
2.1. Araçların İmal, Tadil ve Montajı Yönetmeliği (AİTM) Temel Dayanağı
Türkiye Cumhuriyeti’nde araçlar üzerinde yapılan her türlü mekanik ve yapısal değişiklik, AİTM kurallarına göre düzenlenir. LPG/CNG sisteminin sökülerek aracın tek yakıtlı orijinal haline döndürülmesi de, bu yönetmelikler dahilinde bir tadilat prosedürüdür. Bu prosedürün yasal çıktısı ise Münferit Araç Uygunluk Belgesi (MAUB) olarak adlandırılır.2
Bu sürecin düzenleyici temeli, aracın tescil edilmesi sırasında beyan edilen tüm teknik özelliklerin AİTM standartlarına uygun olmasını sağlamaktır. Söküm işlemi, aracın yakıt sistemi, kütle dağılımı ve dolayısıyla homologasyon verilerini etkilediği için resmi bir belgelendirme gereklidir. TSE, bu AİTM kurallarına uygunluğu denetleme ve MAUB’yi onaylama yetkisine sahip yegâne kurumdur.1
2.2. Proje Öncesi Gereklilikler: Yetkili Servis İşlemleri
Projenin çizilmesinden önceki ilk ve en önemli fiziki adım, LPG veya CNG sisteminin yetkili bir serviste usulüne uygun olarak söktürülmesidir. Otogaz sistemleri yüksek basınç ve yanıcı gaz içerdiği için, yetkisiz ve bilinçsiz söküm işlemleri büyük güvenlik riskleri taşır. Söküm işlemi, sistemi tamamen devreden çıkarmalı ve aracın yakıt hatlarını orijinal benzin/dizel sistemine geri döndürmelidir.
Bu aşamanın yasal olarak en kritik çıktısı, Yetkili Servis Tarafından Düzenlenmiş LPG/CNG Söküm Faturası’dır.4 Bu fatura, söküm işleminin yetkili bir kuruluş tarafından gerçekleştirildiğini ve sistemin araçtan çıkarıldığını kanıtlar. Ne TSE kontrolü ne de Noter işlemi, bu temel faturanın ibraz edilmesi ve projenin ekinde sunulması olmadan başlatılamaz. Dolayısıyla, fatura, fiziki söküm ile bürokratik süreç arasındaki resmi bağlayıcı belgedir.
2.3. Yetkili Mühendisin Rolü ve Proje Çizimi
LPG/CNG söküm projesini hazırlama yetkisi, Makine Mühendisliği diplomasına sahip olan ve TSE’nin düzenlediği eğitim ve sınavları başarıyla tamamlayarak Araç Projelendirme Yetki Belgesi almış mühendislere aittir.5 Bu mühendis, hazırlayacağı projede (Teknik Uygunluk Raporu) aracın söküm sonrası ulaştığı teknik durumu AİTM standartlarına göre belgelendirir ve resmi olarak onaylar.4
Proje, aracın artık tek yakıtlı olduğunu ve motor özelliklerinin (silindir hacmi, azami güç, yakıt tipi vb.) orijinal fabrika değerlerine döndüğünü kaydeder.2 Bu projede detaylandırılması gereken teknik bir husus da
Kütle Azaltma Hesaplaması’dır. Tank, regülatör ve diğer aksamların çıkarılmasıyla aracın yürür vaziyetteki kütlesi (Curd Weight) düşer. Bu kütle düşüşü, mühendis tarafından hesaplanmalı ve Münferit Araç Uygunluk Belgesine (MAUB) işlenmelidir.2 Örneğin, bir Münferit Uygunluk Belgesi örneğinde, araç kategorisi M1, yakıt tipi Benzin, motor hacmi
olarak belirtilirken, yürür vaziyetteki kütle
olarak detaylandırılmıştır. Bu detay seviyesi, söküm projesinin ne kadar titiz bir mühendislik çalışması gerektirdiğini gösterir.2 Mühendis, bu belgelerle aracın tadilat sonrası uygun olduğunu resmen beyan eder.
III. Zorunlu Belgelendirme ve Onay Süreçleri (TSE Adımı)
3.1. Proje Dosyasının Hazırlanması ve Gerekli Evraklar Tablosu
Sürecin aksamadan ilerlemesi için gerekli belgelerin eksiksiz ve doğru hazırlanması hayati öneme sahiptir; zira eksik evrak, işlemin doğrudan reddedilmesine neden olabilir.4 Yetkili mühendis, projeyi hazırlarken aşağıdaki temel evrakları toplar ve TSE sistemine başvuruyu yapar.
Table 1: LPG/CNG Söküm Projesi İçin Gerekli Kritik Evraklar Kontrol Listesi
Belge Adı | Kaynak Kurum/Kişi | Gerekli Olduğu Aşama | Açıklama/Önem Derecesi |
Aracın Mevcut Ruhsatı (Tescil Belgesi) | Araç Sahibi | Tüm Aşama boyunca, Noter | LPG/CNG ibaresinin bulunduğu orijinal ruhsat. |
Araç Ağırlık Etiketi/Bilgisi | Araç Üreticisi/Mühendis | Proje Çizimi | Yeni teknik verilerin hesaplanması için temel referans. |
LPG/CNG Söküm Faturası | Yetkili Servis | TSE ve Noter | İşlemin yasal ve yetkili bir kurumca yapıldığının kanıtı. |
Mühendis Onaylı Teknik Uygunluk Raporu (Proje) | TSE Yetkili Makine Mühendisi | TSE, TÜVTÜRK, Noter | AİTM standartlarına uygun söküm ve orijinal duruma dönüş onayı. |
TSE Münferit Araç Uygunluk Belgesi (MAUB) | Türk Standardları Enstitüsü (TSE) | TÜVTÜRK ve Noter | Aracın projeye uygunluğunun TSE tarafından resmi onayı. |
TÜVTÜRK Araç Tadilat Muayene Raporu | TÜVTÜRK Muayene İstasyonu | Noter | Tadilatın fiziki olarak kontrol edilip onaylandığını gösterir. |
Egzoz Emisyon Ölçüm Raporu | Yetkili Ölçüm Merkezi | Noter | Tadilat sonrası çevre performansının güncel tespiti. |
3.2. TSE Araç Kontrol Merkezi Başvurusu ve Randevu
Yetkili mühendis, projeyi hazırlayıp sisteme yükledikten sonra, araç sahibi adına TSE başvuru dosya numarası oluşturulur.6 Bu başvuru numarası ile araç, TSE Araç Kontrol Merkezlerine götürülmek zorundadır. Örneğin İstanbul’da Avrupa Yakası için Esenyurt, Anadolu Yakası için ise Sancaktepe’de bu merkezler bulunmaktadır [User Query]. TSE onayı, sürecin hayati bir ön koşuludur; zira bu onay olmadan TÜVTÜRK tadilat muayenesine geçilemez.
3.3. TSE Fiziksel Kontrol Prosedürü
TSE merkezlerinde görevli mühendisler, hazırlanan Münferit Araç Uygunluk Belgesi’ni (MAUB) inceleyerek aracın fiziki durumunun bu projeye tam olarak uygun olup olmadığını denetler. TSE kontrolünün temel amacı, sadece kağıt üzerindeki projenin değil, aynı zamanda tadilatın fiziksel uygulamasının da AİTM standartlarına uygunluğunu doğrulamaktır.6
Kontrol edilen kritik noktalar şunlardır: LPG/CNG tankının, dolum ağzının, regülatörün ve tüm borulama sisteminin tamamen ve iz bırakmayacak şekilde sökülmüş olması. Yakıt sisteminin benzin/dizel hattına orijinal fabrika çıkışı durumuna geri döndürüldüğünün tespiti yapılır. Ayrıca, projelendirme sırasında belirtilen yeni yürür vaziyetteki kütle değerlerinin, aracın fiziki yapısı ile tutarlılığı dolaylı yoldan kontrol edilir. Bu denetim, projenin teknik olarak ne kadar doğru hazırlandığını ve uygulandığını resmi olarak teyit eder. Kontrol sonucu uygun bulunan araçlar için TSE mühendisleri onay raporunu sisteme yükler ve MAUB, resmi olarak e-imzalı bir belge olarak onaylanmış olur.2 TSE onayı, TÜVTÜRK muayenesi ve Noter tescili için zorunlu olan hukuki zeminini oluşturur.
IV. TÜVTÜRK ve Egzoz Emisyon Muayeneleri
4.1. Araç Tadilat Muayenesi Randevusu ve Kapsamı
TSE onayı alındıktan sonraki aşama, aracın yakıt sistemi değişikliği nedeniyle Araç Tadilat Muayenesinden geçirilmesidir. Bu muayene, standart periyodik muayeneden farklı bir prosedür izler ve özel olarak araç üzerinde yapılan değişikliğin (LPG/CNG sökümünün) yasal projelendirmeye ve AİTM standartlarına uygunluğunu tespit etmeye odaklanır.7
Tadilat muayenesine gelinirken, TSE onaylı proje (MAUB) ve diğer teknik uygunluk raporlarının eksiksiz sunulması zorunludur.8 Ayrıca, söküm işlemi için kesilmiş olan malzeme ve işçilik faturasının da muayene istasyonuna ibraz edilmesi gerekebilir.7 Bu belgeler, tadilatın hem yasal hem de teknik olarak izlenebilirliğini sağlar.
4.2. LPG/CNG Söküm Sonrası Özel Kontroller
TÜVTÜRK muayenesinde temel olarak, aracın artık çift yakıtlı sistemden tamamen arındırıldığı ve orijinal tek yakıtlı durumuna geri döndüğü fiziki olarak kontrol edilir. Muayenede, LPG/CNG sistemine ait hiçbir aksamın (tank sabitleme elemanları, eski boru bağlantı izleri veya elektrik tesisatı kalıntıları gibi) kalmadığından emin olunur.
Muayene tekrarı koşulları, söküm projeleri için özel önem taşır. Eğer tadilat muayenesinde sökümle ilgili bir ağır kusur tespit edilirse, bu kusur genellikle söküm işleminin tam yapılmaması veya eksik bırakılması anlamına gelir. Örneğin, sökülen sistemden kalan onaysız bir parça Ağır Kusur olarak değerlendirilebilir. Muayene tekrarında, bu kusurun fiziksel olarak giderilmesi genellikle yeterlidir, ancak aracın projeye tam olarak uygun hale getirilmesi şarttır.8 Bu, söküm işleminin eksiksiz ve titiz yapılmasının ne kadar önemli olduğunu gösterir.
4.3. Zorunlu Egzoz Emisyon Ölçümü
Araç tadilat muayenesinden başarıyla geçse bile, bu süreçteki en önemli ve genellikle gözden kaçan zorunluluk, yeniden Egzoz Emisyon Ölçümü yaptırılmasıdır [User Query]. Mevcut egzoz emisyon raporunun geçerlilik süresi olsa dahi, araç yakıt sistemindeki büyük bir değişiklik (çift yakıtlı moddan tek yakıtlı moda geri dönüş) nedeniyle bu ölçümün yenilenmesi yasal olarak şart koşulmuştur.
Bu zorunluluğun teknik gerekçesi, aracın LPG/CNG ile çalışırken kullandığı hava/yakıt karışımının (stoichometry) benzin/dizel kullanımına göre farklı olması ve bu durumun emisyon değerlerini doğrudan etkilemesidir. Araç sadece benzine döndüğünde motorun çalışma karakteristiği değişir ve bu nedenle çevre performansının güncel ve doğru bir şekilde belgelenmesi gerekir. Bu zorunlu ölçüm, Noter tescilinin son evrakları arasında yer alır ve eksikliği durumunda tüm süreç durur.
V. Ruhsat Güncelleme ve Tescil İşlemleri (Noter Adımı)
5.1. Noter Başvurusu İçin Gerekli Nihai Belgeler
TSE onayı, TÜVTÜRK tadilat muayenesi ve Egzoz Emisyon ölçümü tamamlandıktan sonra, LPG/CNG söküm projesinin son aşaması, tescil belgesinin (ruhsatın) Noter nezdinde güncellenmesidir [User Query]. Noter, aracın teknik durumunu denetlemez; bunun yerine, sürecin hukuki bütünlüğünü ve kronolojik doğruluğunu kontrol eden idari denetçi rolünü üstlenir. Notere başvuruda sunulması gereken nihai ve eksiksiz belgeler şunlardır:
- Aracın mevcut Tescil Belgesi (Ruhsat).4
- Yetkili Servis LPG/CNG Söküm Faturası.4
- TSE Onaylı Münferit Araç Uygunluk Belgesi (MAUB) ve Mühendis Onaylı Söküm Projesi.2
- TÜVTÜRK Araç Tadilat Muayene Raporu ve Tespit Raporu [User Query].
- Geçerli Egzoz Emisyon Ölçüm Raporu [User Query].
5.2. Ruhsattan LPG/CNG İbaresinin Resmi Olarak Kaldırılması
Noter, sunulan tüm bu teknik ve idari belgelerin birbirini tamamladığını ve AİTM standartlarına uygun bir tadilatın gerçekleştiğini teyit ettikten sonra, aracın yakıt tipinin artık tek yakıtlı (Benzin) olduğunu tescil eder. Bu tescil işlemiyle birlikte, aracın resmi kayıtlarında yer alan LPG/CNG ibaresi hukuken ve kalıcı olarak ortadan kalkmış olur. Bu aşama, aracın teknik kimliğinin devlet nezdinde kesinleştiği son adımdır. Başvurunun başarılı olması, tamamen önceki dört aşamadaki belgelerin hatasızlığına bağlıdır.
5.3. Yeni Tescil Belgesi (Ruhsat) Düzenlenmesi
Tescil işleminin Noter tarafından onaylanmasının ardından, aracın yeni Tescil Belgesi (Ruhsat) düzenlenir. Bu yeni belgede, aracın yakıt türü kısmında yalnızca “Benzin” (veya orijinal yakıt türü) bilgisi yer alır. Bu yeni ruhsat, aracın güncel ve resmi kimliğini temsil eder. Ruhsat yenileme ücreti, sürecin maliyet kalemlerinden biridir ve bu son adımla LPG söküm projesi tamamlanmış olur.
5.4. Süreç Maliyetleri ve Zaman Çizelgesi
LPG/CNG söküm projesinin maliyeti birden fazla hizmet bedelini içerir: Yetkili Mühendis Proje Çizim Ücreti, TSE Kontrol Hizmet Bedeli, Yetkili Servis Söküm ve Fatura Ücreti, TÜVTÜRK Tadilat Muayene Ücreti, Egzoz Emisyon Ölçüm Ücreti ve Noter Ruhsat Düzenleme Ücreti.
Sürecin toplam süresi, özellikle TSE ve TÜVTÜRK Tadilat Muayenesi randevularının yoğunluğuna ve hızına bağlıdır. Belgelerin eksiksiz ve hatasız hazırlanması durumunda bile, fiziki sökümden başlayıp ruhsatın Noter tarafından güncellenmesine kadar geçen süre ortalama 10 ila 20 iş günü arasında değişebilmektedir. Sürecin hızlandırılması için, Yetkili Mühendis ile sürekli iletişim halinde olmak ve evrak akışını kesintisiz sağlamak önemlidir.
VI. Teknik Derinlik ve İkincil Etkiler
6.1. LPG/CNG Sökümünün Araç Teknik Verilerine Etkisi (Kütle ve Ağırlık Merkezi Değişiklikleri)
LPG veya CNG sistemlerinin sökülmesi, sadece yakıt tipini değiştirmekle kalmaz; aynı zamanda aracın temel yapım karakteristiklerini, özellikle de kütle verilerini etkiler. Bir LPG tankı 30-40 kg, CNG tankı ise yüksek basınç dayanımı nedeniyle 50-100 kg arasında bir ağırlığa sahip olabilir. Bu ağırlığın çıkarılması, aracın toplam kütlesini ve yürür vaziyetteki kütlesini azaltır.
Bu kütle azalması, mühendis tarafından hazırlanan projede resmen belgelenir ve Münferit Araç Uygunluk Belgesine (MAUB) işlenir.2 Ağırlık merkezindeki değişim de teknik olarak kayıt altına alınır; bagaj boşluğundan ağır bir tankın çıkarılması, aracın ağırlık merkezini bir miktar öne ve potansiyel olarak yukarı kaydırır. Bu detaylı teknik kayıt, aracın AİTM standartlarına uygunluğunu kesinleştirir ve aracın teknik kimliğinin güvenilirliğini artırır. Bu durum, söküm projesinin sadece evrak düzenlemekten ibaret olmadığını, aksine, aracın homologasyon verilerinin yeniden hesaplanmasını gerektiren derin bir teknik süreç olduğunu göstermektedir.
6.2. Yakıt Tipi Değişikliğinin Sigorta ve Kasko Poliçelerine Yansıması
LPG/CNG söküm projesinin tamamlanarak ruhsatın güncellenmesi, sigorta ve kasko poliçeleri açısından önemli avantajlar sağlar.
Öncelikle, LPG sistemi kasko poliçelerinde genellikle ek bir aksesuar olarak kabul edildiği için primlerde bir miktar artışa neden olabilir.3 Sistemin resmi olarak ruhsattan kaldırılması, bu ek prim yükünü ortadan kaldırır.
Ancak en kritik fayda, hukuki riskin tamamen ortadan kalkmasıdır. Eğer LPG sistemi ruhsata işlenmemişse veya güncel standartlara uygun değilken kaza yapılırsa, sigorta şirketi hasar ödemesini reddedebilir, çünkü ruhsatta olmayan bir sistem, aracın teknik kimliğinde izinsiz bir değişiklik demektir.3 Söküm projesinin eksiksiz tamamlanmasıyla araç, ruhsatta yazan yakıt tipiyle (sadece Benzin) tam uyumlu hale gelir. Bu uyum, gelecekteki hasar anlarında sigorta şirketleriyle yaşanabilecek tüm hukuki ihtilafları ve ödeme reddi riskini sıfırlar. Bu nedenle, söküm projesi, sadece bir bürokratik zorunluluk değil, aynı zamanda uzun vadeli hukuki risk yönetimi aracıdır.
6.3. LPG Söküm Projesi ile CNG Söküm Projesi Arasındaki Nuans Farkları
Bürokratik ve yasal süreçler açısından bakıldığında, LPG söküm projesi ile CNG söküm projesi tamamen aynıdır. Her iki sistemin de ruhsattan kaldırılması için AİTM’e uygun Münferit Araç Uygunluk Belgesi (MAUB), TSE onayı ve TÜVTÜRK tadilat muayenesi gereklidir.
Ancak teknik açıdan önemli bir fark mevcuttur: CNG (Sıkıştırılmış Doğalgaz), LPG’den çok daha yüksek basınçta (yaklaşık 200-250 bar) depolanır. Bu durum, CNG tanklarının ve bağlantı elemanlarının daha kalın, daha sağlam ve dolayısıyla daha ağır olmasını gerektirir. CNG söküm işlemi, bu yüksek basınçlı sistemin dekomisyonunu (basıncının güvenli bir şekilde düşürülmesi) zorunlu kılar, bu da LPG sökümüne göre daha sıkı güvenlik protokolleri gerektirir. Ayrıca, çıkarılan CNG tankları, basınçlı kap standartlarına uygun şekilde yetkili servis tarafından imha edilmelidir. Bu teknik farklılık, CNG söküm işlemlerinde çok daha uzmanlaşmış ve yetkili teknik servislerin tercih edilmesini zorunlu kılmaktadır.
6.4. Karşılaşılabilecek Hukuki ve Teknik Sorunlar ile Çözüm Önerileri
LPG/CNG söküm projesinin başarısı, zincirleme ilerleyen adımların her birindeki titizliğe bağlıdır. En sık karşılaşılan sorunlar, evrak eksikliği, hatalı projelendirme ve TSE/TÜVTÜRK muayenelerinden kaynaklanan teknik uygunsuzluklardır.
Table 2: Bürokratik Süreç Adımları ve Risk Yönetimi Kılavuzu
Süreç Adımı | Sorumlu Kurum | Temel Kontrol Noktası | Karşılaşılabilecek Risk (Sorun) | Uzman Çözüm/Önlem |
1. Söküm İşlemi | Yetkili Servis | Güvenli demonte ve Söküm Faturası | Sistemin tam sökülmemesi (kalıntı bırakılması) veya faturanın standartlara uymaması. | Sökümden sonra yakıt sisteminin tamamen orijinal aksamlara geri döndürüldüğünden emin olmak ve faturanın eksiksizliğini kontrol etmek. |
2. Proje Çizimi | Makine Mühendisi | Teknik uygunluk hesapları (MAUB) | Araç kütle ve boyut verilerinde AİTM’e aykırı hatalı beyanlar. | Araç Ağırlık Etiketinin doğru kullanılması ve kütle değişiminin MAUB’da titizlikle hesaplanması. 2 |
3. TSE Kontrolü | TSE Kontrol Merkezi | Proje ile fiziki durumun tam eşleşmesi | TSE mühendisinin, sökümün yeterli ve iz bırakmayacak şekilde yapılmadığına karar vermesi. | Kontrolden önce tüm LPG/CNG kalıntılarının temizlenmesi ve projenin %100 uygulanması. |
4. TÜVTÜRK Muayenesi | TÜVTÜRK | Tadilat Muayene Standartları | Muayenede “Ağır Kusur” tespiti (özellikle sökülen sistemle bağlantılı güvenlik kusurları). | Muayene öncesi aracın genel teknik durumunun kontrol edilmesi ve gerekli evrakların (MAUB, Söküm Faturası) eksiksiz sunulması. |
5. Noter Tescil | Noter | Evrakların Eksiksiz ve Kronolojik Uygunluğu | Evrak silsilesinde kopukluk veya rapor tarihlerinin geçerliliğini yitirmesi. | Tüm belgelerin TSE ve TÜVTÜRK onaylarından hemen sonra, en kısa sürede notere başvurulması. |
Bu kılavuz, sürecin her aşamasının bir sonraki adıma bağlı olduğunu ve herhangi bir aşamadaki başarısızlığın süreci başa döndürebileceğini açıkça göstermektedir. Bu nedenle, projenin yönetiminde yetkili ve deneyimli bir mühendislik firmasıyla çalışmak, risk yönetiminin temelini oluşturur.
VII. Sonuç ve Uzman Görüşü: Sorunsuz LPG/CNG Söküm Projesi Yönetimi
LPG veya CNG söküm projesi, bir aracın yakıt kimliğini kalıcı olarak değiştiren ve yasal tescilini güncelleyen karmaşık, çok aşamalı bir süreçtir. Bu süreç, sadece fiziksel demontajdan ibaret olmayıp, AİTM tarafından zorunlu kılınan Münferit Araç Uygunluk Belgesi’nin (MAUB) hazırlanması, TSE’den teknik onay alınması, TÜVTÜRK’te tadilat muayenesi yapılması ve son olarak Noter nezdinde tescil belgesinin güncellenmesi gibi birbirine sıkı sıkıya bağlı adımları içerir.2
Sürecin başarısı, yetkili bir serviste usulüne uygun sökümden (Söküm Faturası), TSE yetkili bir makine mühendisi tarafından hazırlanan ve kütle değişikliklerini dahi kayıt altına alan teknik projenin titizliğine ve zorunlu Egzoz Emisyon Ölçümü dahil tüm muayene adımlarının eksiksiz tamamlanmasına bağlıdır. Bu resmi prosedürlere uyum, sadece yasal cezaları önlemekle kalmaz, aynı zamanda aracın sigorta poliçesi ve gelecekteki ikinci el değeri üzerindeki hukuki riskleri de tamamen ortadan kaldırır.3 Özellikle CNG gibi yüksek basınçlı sistemlerin sökümünde, yetkili ve uzman servislerle çalışmak, güvenlik ve teknik uygunluk açısından kritik öneme sahiptir. Araç sahipleri, sorunsuz bir LPG/CNG söküm projesi için kronolojik adımlara ve evrak bütünlüğüne azami dikkat göstermelidir. Nihai amaç, tescil belgesini hatasız ve güncel bir şekilde sadece orijinal yakıt türünü gösterecek şekilde temin etmektir.